REPUBLIKA KOSTARYKI


.
.
.
KSIĘGA GOŚCI


Położenie geograficzne
Wyspy
Półwyspy
Pasma górskie
Doliny
Niziny
Trzęsienia ziemi
Tsunami
Wulkany
Ludność
Szkolnictwo
Opieka zdrowotna
Religia
Rząd
Klimat
Rzeki
Archeologia
Kultura
Język
Architektura
Ekonomia



 
INFORMACJE OGÓLNE: Rzeki

Kostaryka poprzecinana jest siatką 200 rzek. Posiada ich więcej na kilometrze kwadratowym niż Stany Zjednoczone, czy Kanada.

W przeważającej większości biorą swój początek w centralnych górach i wyżynach kraju. Po szczególnie ciężkich deszczach niektóre rzeki zamieniają się w lawiny korzeni drzew i kamieni, zwane przez mieszkańców "głowami wody". Często tamują one nurt i powodują lokalne powodzie. Ze względu na stopień przydatności do raftingu i stopień trudności, podzielone zostały na sześć klas.

Rio Chirripo

(Klasa III, IV). Wypływa z najwyższego szczytu w kraju (Chirripo) i wpada do Morza Karaibskiego. Jej koryto wytycza wschodnią granicę pomiędzy prowincjami Cartago i Limon. Wyróżnia się dużym stanem wód, przepływami do 4.500 m sześć. na sekundę oraz wielkimi falami (do 4 metrów wysokości). W porze deszczowej często wylewa tworząc dogodne warunki pod uprawę ryżu na okolicznych terenach. W styczniu 2002 roku podtopiła okoliczne miejscowości zmuszając mieszkańców do ewakuacji.

Rio Colorado

Należy do labiryntu rzek, które meandrują przez Rezerwat Barra del Colorado w północno-wschodniej części kraju. Stanowi odnogę granicznej rzeki San Juan i uchodzi do Morza Karaibskiego. U jej brzegów spotykane jest ptactwo wodne, tapiry, małpy, leniwce, jaguary, kuguary i oceloty. Popularna jest wśród wędkarzy ze względu na obfitość ryb tarponów i ballen. Z przewieszonego nad nią 100-metrowego mostu odbywają się skoki na bungee.

Rio Corobici

Ma długość 40 kilometrów. Jest dopływem wpadającej do zatoki Nicoya rzeki Bebedero. Bierze swój początek ze stoków wulkanu Tenorio i jest najspokojniejszą kostarykańską rzeką zdatną do uprawiania raftingu (klasa III). Prawie na całej swej długości otoczona jest lasami riparian. Przepływa też przez rozległe tereny pastewne. W 1522 roku przeprawiał się przez nią Gil Gonzalez Davila.

Rio Estrella

Po hiszpańsku znaczy "gwiaździsta rzeka". Przepływa u stóp wzgórz Matama (wchodzących w skład Kordyliery Talamanka), przez dolinę o tej samej nazwie i uchodzi do Morza Karaibskiego. U ujścia rozwidla się na kilka kanałów i lagun, które stanowią środowisko życia dla 180 gatunków ptaków (w tym duże stada czapli bydlęcej). Swój początek bierze w Parku Narodowym La Amistad. Na odcinku od miejscowości Pandora do ujścia rozciągają się plantacje bananowe.

W XVI wieku dotarł do niej Juan Vasquez de Coronado, który odkrył przy jej brzegu złotonośne piaski. W 1976 roku przerzucono przez nią most umożliwiający połączenie z dalszą częścią wybrzeża Talamanca.

Rio Frio

Jej źródło wypływa ze zbocza wulkanu Tenorio. Dalej płynie ku północnej granicy państwa i wpada do jeziora Nikaragua w Nikaragui. Przepływa przez miejscowość Los Chiles i Rezerwat Narodowy Cano Negro. Zamieszkują ją kajmany, niszczuki, tarpony oraz tęczowe okonie. (W miejscu, gdzie Rio Frio łączy się z Rio Sabogal tarpony osiągają wagę do 45 kg).

Rio General

(Klasa III, IV). Przepływa w pobliżu San Isidro del General. Jest najdłuższą i jedną z trzech najpopularniejszych rzek Kostaryki nadających się do spływów tratwowych i kajakowych. Jej przepływ wynosi 10.000 m/s. Występują na niej katarakty zwane Chirripo Grande, Mexicana i Chacalaca. Znana jest również z tzw. "wiru" (wciąga kajaki na kilka sekund pod wodę), wystającego głazu przypominającego słonia, głębi Chachalaca i fal o wysokości do 6 metrów, nadających się do uprawiania surfingu.

Rio Grande de Orosi

Bierze swój początek ze zboczy szczytu Cuerici. Przepływa przez Rezerwat Narodowy Tapanti, a następnie łączy się z rzeką Macho wpadając do jeziora Cachi (13.000 lat temu jej wody zablokowane zostały przez potoki lawy doprowadzając do powstania jeziora). Wykorzystywana jest w hydroenergetyce. Dostarcza również wody pitnej do niektórych rejonów metropolii San Jose. Odznacza się dużą ilością pielęgnic lagunowych.

Rio Grande de Tarcoles

Powstaje z połączenia rzek Virilla i Poas (poza tym wpadają do niej wody wszystkich rzek przepływających przez stolicę). Na pewnym odcinku tworzy część granicy pomiędzy prowincjami Alajuela i San Jose. Przepływa przez Rezerwat Biologiczny Carara, a jej sezonowe wylewy są przyczyną powstawania bardzo licznych bagien. Uchodzi do Oceanu Spokojnego. Jej dorzecze posiada powierzchnię 2.189 km co stanowi 4,6 % powierzchni kraju. Jest miejscem z największą liczbą krokodyli amerykańskich w Kostaryce. Na jej brzegach odkrywane są stanowiska archeologiczne, m.in. Lomas de Entierro.

Rio Jesus Maria

Początek bierze u podnóży wzgórz w pobliżu miejscowości Atenas (prowincja Alajuela), następnie płynie na zachód i wpada do zatoki Nicoya, kilka kilometrów na południe od Puntarenas. Na jednym z odcinków tworzy część granicy pomiędzy prowincjami Alajuela i Puntarenas. U jej ujścia znajduje się zarośnięte namorzynami jezioro Tivives. Żyją tam stada papug. Na plażach widywane są oceloty. Dookoła jeziora znajduje się tropikalny deszczowy las. Kilkanaście lat temu rzeka zanieczyszczona została cyjankiem wykorzystywanym w procesie wymywania złota.

Rio Maria Aquilar

Bierze początek w zachodniej części metropolii San Jose i przepływa przez południowe części stolicy. Łaczy się następnie z rzeką Tiribi. Jest mocno zanieczyszczona. 29 sierpnia 2002 roku zalała dzielnicę Cuba.

Rio Naranjo

(Rio Mangue lub Rio Estrella). (III klasa). Swój początek bierze z pacyficznych stoków Kordyliery Talamanca. Biegnie przez gęstą dżunglę, wpada do Oceanu Spokojnego i jest popularna wśród miłośników spływów tratwowych. Wyróżnia się wystającymi z jej wód dużymi głazami wulkanicznego pchodzenia. Jej ujście znajduje się na terytorium Parku Narodowego Manuel Antonio i zaznaczone jest dużą skalistą wyspą Mogote. W XVI wieku znajdowała się tam pierwsza osada Indian Quepoa. W 1923 roku w jej obrębie zaczęto budować chaty pod plantacje bananów. W 1991 roku złapano tam rekordowej wielkości czarną belonę (Centropomus nigrescens).

Rio Pacuare

(Rio Suerre). Uważana jest za najbardziej spektakularną rzekę dla spływów tratwowych. W sumie rozciąga się na dystansie 134 kilometrów. Bierze swój początek ze szczytu Cuerici. W przeważającej części obrośnięta jest dżunglą. Wpadają do niej spektakularne wodospady. Na odcinku 30 kilometrów, między miejscowościami San Martin i Siguirres, posiada III i IV klasę spływów. Płynie zakrzaczonymi wąwozami i uchodzi do Morza Karaibskiego. Wzdłuż jej brzegów, znajduje się kilka odizolowanych indiańskich osad. Uformowanych jest kilka spektakularnych wodospadów. Miejscami, do jej brzegów przylegają plantacje trzciny cukrowej. Z dna wystają skały i głazy. W 1986 roku uznano ją za rzekę chronioną (pierwsza rzeka w Ameryce Środkowej objęta takim statusem).

Rio Parismina

Bierze początek ze stoków wulkanu Turrialba. W dolnym biegu, już niedaleko ujścia wpada do niej rzeka Reventazon. Uważana jest za najbardziej znaną rzekę do sportów wędkarskich w Kostaryce. Najbardziej ceniona jest ze względu na występowanie ryb tarponów (rekordowy okaz wyłowiono tam w 1978 roku). Poza tym występują w niej belony (z jej wód wyłowiono rekordowy na skalę światową okaz - 24,3 kg i 123,3 cm dł.), tuńczyki (u ujścia) i wachy. Na plażach u ujścia składają jaja żółwie zielone (specjalne patrole okolicznych mieszkańców przeganiają kłusowników).

Rio Reventazon

Najlepsza rzeka do uprawiania spływów tratwowych w kraju i dziesiąta pod tym względem na świecie (II - V klasa). Odbył się na niej pierwszy w historii kraju spływ tratwowy (w 1978 roku). Wypływa z jeziora Cachi, płynie w dół wschodnimi stokami Kordyliery Centralnej, następnie przez niziny atlantyckie i wpada do prawie ujściowego odcinka rzeki Parismina. Jest starym historycznym szlakiem łączącym pierwszych mieszkańców Mesety Centralnej z oceanem. Różnica wysokości między jej źródłem, a ujściem wynosi 1000 metrów. Na odcinku od zapory Cachi do mostu Turrialba, rocznie spływa tratwami około 50 tysięcy turystów. Związana jest z nią legenda "Płaczka", o młodej dziewczynie, która wrzuciła do jej nurtu swoje nieślubne dziecko i której płacz słychać podobno do dzisiaj. W 1543 roku poprzez rzekę Reventazon przybył do Kostaryki z Nikaragui Diego de Guttierez.

Rio Sabalo

Usytuowana w północno - zachodnim zakątku prowincji Guanacaste. Ma 16 kilometrów długości. Jej nazwa po hiszpańsku oznacza rybę tarpon. Swój początek bierze ze stoku wulkanu Orosi, płynie w kierunku północnym, przez granice kostarykańsko-nikaraguańską i wpada do jeziora Nikaragua. Przepływa przez kilka stref klimatycznych i roślinnych kraju. (Łączy najbardziej gorący i najbardziej wilgotny region kraju). Jej brzegi porastane są przez lasy liściaste suche, jak również wiecznie zielone. Tereny na wschód od niej pokryte są soczystą trawą, a na zachód zdominowane przez brązowe, "spalone" barwy. W pobliżu jej kataraktowego odcinka występuje sporo belon.

Rio San Juan

Graniczna rzeka kostarykańsko-nikaraguańska. Ma łącznie 199 km długości, w tym 135 przypada na odcinek graniczny. Łączy jezioro Nikaragua w Nikaragui z Morzem Karaibskim. W jej wodach spotkać można ryby piły, tarpony oraz gatunek słodkowodnych rekinów. Zbiera ona wody z północnych nizin Kostaryki i ma przeciętnie 250 metrów szerokości. W 1850 roku otworzono na niej pierwszą komercyjną linię promową. Pod koniec XIX wieku planowano wybudowanie na niej Kanału Nikaraguańskiego, jednak w 1902 roku z obawy przed niszczycielską mocą pobliskich wulkanów zaniechano projekt. Od lat jest przedmiotem sporu granicznego pomiędzy Kostaryką i Nikaraguą o prawa do nawigacji.

Rio Sapoa

(Quebrada Jorgo). Bierze swój początek ze stoków wulkanu Orosi, i wpływa na terytorium Nikaragui uchodząc ostatecznie do jeziora Nikaragua. Ma 25 km długości, a miejsce w którym wpływa na terytorium Nikaragui uważane jest za najbardziej wysunięty na północ punkt Kostaryki. Od jej nazwy pochodzi nazwa rewolucji Sapoa, która w 1919 roku wybuchła i miała zasięg w jej obrębie.

Rio Sarapigui

(III klasa). Przepływa przez prowincję Heredia. Swój początek bierze ze stoków wulkanu Barva i spływając karaibskimi nizinami uchodzi do granicznej rzeki San Juan, która następnie wpada do Morza Karaibskiego. Na wielu odcinkach jej brzegi stykają się z gęstą tropikalną dżunglą. Najważniejszym miastem nad nią położonym jest Puerto Viejo de Sarapigui. Występują w niej krokodyle. Mieszkańcy pływają po niej motorowymi czółnami. Czółen jest tak dużo, że często rzeka nazywana jest "wietnamską rzeką"). Często odbywają się po niej wycieczki statkami, podczas których turyści podziwiają ptaki. Znana jest z krystaliczno-przejrzystej wody.

Rio Savegre

(Rio Division). (klasa II, III). Bierze swój początek ze stoków Cerro de la Muerte, wije się głębokimi dolinami i uchodzi do Oceanu Spokojnego, na południe od Quepos. Pełna jest pstrągów. Mówi się o niej że jest odizolowaną rzeką ponieważ biegnie przez niedostępne pokryte gęstym lasem tereny. Na wielu jej odcinkach wystają olbrzymie głazy. Najbardziej rwąca jest w górnych odcinkach stopniowo tracąc impet w dolnym biegu. Pływa się po niej dwuosobowymi kajakami zwanymi duckies.

Rio Sierpe

Swój początek bierze z jeziorka o tej samej nazwie, następnie wije się oddzielając półwysep Osa od reszty lądu i uchodzi do zatoki Coronado. Razem z rzeką Terraba tworzy deltę wokół której rozciąga się największe środowisko namorzynowych bagien w Kostaryce. Istnieje przekonanie, że służyła jako droga pirata Francisco Drake`a do wnętrza kraju. W jej górnych odcinkach dominują zalewowe lasy z palmą raphia. Jej dopływy tworzą gęstą sieć kanałów. U jej ujścia znajduje się nietknięta przez człowieka Plaża Violin. Na wielu odcinkach rzeki wystają sporych rozmiarów głazy.

Rio Sixaola

Bierze swój początek w dolinie Talamanca (powstała z połączenia dopływów rzek Rio Lara, Rio Uren, Rio Coen i Rio Telire). Graniczna rzeka kostarykańsko-panamska. Przebiega przez terytoria uprawy bananów i uchodzi do Morza karaibskiego. Jej estuarium porośnięte jest przez największe w kraju skupisko czerwonych namorzynów. Od samego początku Hiszpanie próbowali zakładać u jej ujścia osady (w 1540 roku założono tam pierwszą osadę na wybrzeżu Karaibskim San Marcos, a w 1605 roku powstał port Santiago de Talamanca ufundowany przez Diego de Sojo). W 1939 roku na drewnianym mostku na rzece podpisane zostało historyczne porozumienie pokojowe z Panamą. W listopadzie wskutek ulewnych deszczów wystąpiła z brzegów.

Rio Sucio

(IV klasa). Wypływa ze stoków wulkanu Irazu i dalej na krótkim odcinku tworzy granicę pomiędzy prowincjami San Jose i Cartago. Następnie płynie przez Park Narodowy Braulio Carillo w prowincji Heredia i wpada do granicznej rzeki San Juan. Dzięki złotobrązowemu odcieniowi wody, nazywana jest "brudną rzeką". Kolor taki zawdzięcza wyługowanym z lasu deszczowego związkom tlenku żelaza oraz siarkowym osadom z wulkanu Irazu. Rzeka odznacza się dużym spadkiem. W jej środkowym odcinku przewieszony jest przez nią most wchodzący w skład drogi z San Jose do Limon. W 1994 roku w wyniku gwałtownej erupcji wulkanu Irazu, jego lawa dotarła do rzeki chłodząc się z sykiem w jej nurcie.

Rio Tabacon

Wypływa z podnóża wulkanu Arenal. Spływa po zastygłych polach lawowych, które nagrzewają jej wody do temperatury 42 C. Właściwości te wykorzystywane są przez prywatne ośrodki wczasowe, gdzie jej wody kierowane są w labirynty basenów i kanałów. Panuje przekonanie, że zawarte w jej wodach minerały zapobiegają i leczą choroby skóry. W 1975 roku na skutek erupcji wulkanu jego lawa popłynęła korytem rzeki.

Rio Tempisque

Ze swoimi 159 kilometrami długości jest drugą najdłuższą rzeką kraju. Przepływa przez Park Narodowy Palo Verde. Nad jej brzegami, swoje jaja składa największa odmiana bocianów na świecie - Jabiru Stork. Na niektórych jej odcinkach brzegi obrośnięte są przez namorzyny. Promuje się na niej spływy kajakowe i wędkarstwo. Swój początek bierze ze stoków wulkanu Cacao, a uchodzi do zatoki Nicoya. Znajduje się na niej wyspa Pajaros (ptaków) - niezwykle ważne stanowisko lęgowe wielu gatunków ptaków. Pomiędzy oboma jej brzegami kursuje prom samochodowy. Jej dolne odcinki otoczone są wapniowymi wzgórzami, których wypiętrzenie w przeszłości zmieniło jej bieg (wpadała ona bezpośrednio do oceanu). Jest sukcesywnie pogłębiana, a wydobywany z niej piasek z racji dostarczania wielu rodzinom powodów do pracy, nazywany jest "czarnym złotem". W 1522 roku przeprawiał się przez nią Gil Gonzalez Davila. U jej ujścia otworzono w 2003 roku most La Amistad de Taivan (780 m długości).

Rio Terraba

Najdłuższa rzeka Kostaryki (196 km). Biegnie stromymi wąwozami od południowych zboczy pasma górskiego Talamanca (powstaje z połączenia dwóch rzek Rio El General i Rio Coto Brus), następnie meandruje i wpada do zatoki Coronado. Rozdziera na pół dwa miasteczka: Palmar Norte i Palmar Sur. Razem z rzeką Sierpe, tworzy największe bagna namorzynowe w kraju. (Często wykopywane są tam wielkie granitowe przedkolumbijskie kule). Jej delta ciągnie się na długości 40 kilometrów. W 1522 roku Gonzalez Davila jako pierwszy Europejczyk dochodzi do jej brzegów. Nabawiwszy się reumatyzmu zmuszony był spędzić 15 dni na kuracji w indiańskiej chacie położonej w widłach Terraby. W tym samym okresie odnotowano katastrofalną powódź.

Rio Tiribi

Bierze swój początek ze stoków wulkanu Irazu. Przepływa przez południową część stolicy, łączy się z rzeką Maria Aguilar, a następnie wpada do rzeki Torres. W 1868 roku zamontowano pierwszy rurociąg wykorzystujący jej wody dla San Jose. W 1889 roku zbudowano na niej pierwszą elektrownię wodną Anonos. Według legendy w rzece utonęła kobieta La Tulevieja, która próbowała ratować swój stary, poplamiony kapelusz. Podobno do dzisiaj słychać nawołujące ją echo.

Rio Torres

Przepływa przez środek metropolii San Jose (tworzy m.in. północną granicę osławionej dzielnicy Barrio Amon). Łączy się z rzeką Tiribi, a następnie wpada do rzeki Virilla. Jest bardzo zanieczyszczona. Istnieje plan stworzenia wzdłuż jej brzegów miniskwerów i deptaków turystycznych oraz ogrodu botanicznego.

Rio Virilla

Bierze swój początek na stokach wulkanu Irazu. Przepływa przez północne przedmieścia San Jose i zbiera wody trzech innych rzek metropolii: Maria Aguilar, Tiribi i Torres. Następnie łączy się z rzeką Poas i w ten sposób daje początek rzece Rio Grande de Tarcoles. Znajduje się na niej hydroelektrownia Brasil II.


 
© 2004; SŁUPSK; Rafał Cezary Piechociński