- [syzygium jambos, "różane śliwki"]. Zielono-żółte z różowymi plamkami, chrupiące, soczyste owoce o zapachu róży. Mają żółtawy, słodki miąższ, który zawiera około czterech uznanych za trujące pestek. Są bardziej długie niż szerokie i mają gładką, cienką skórę. Wyrabia się z nich powidła oraz wykorzystuje w produkcji zapachu różanego.
jabłka wodne - [syzygium aquem, "jabłko górskie"]. Owalne, białe lub czerwone, gruszkokształtne owoce z bardzo wąską szyjką. Mają słodki biały lub różowy miąższ. W smaku przypominają właściwe jabłka. Praktycznie pozbawione są pestek. Mogą być sprzedawane na bambusowych kijkach lub serwowane pocięte w plasterki do sałatek.
Jocotes
[Spondias purpurea, mombin, "hiszpańska śliwka"]. Małe, śliwkopodobne, bardzo soczyste, zielone i pomarańczowe owoce żywopłotów. Ich nazwa pochodzi od indiańskiego słowa Xotoci, oznaczającego owoc lub jabłko. Kostarykańczycy lubią, gdy są kwaśne i chrupiące. Przed spożyciem poleruje się je rękawem i zanurza w soli. Gdy dojrzeją, w smaku są miękkie i mdłe. Niektórzy Ticos gotują je w syropie z brązowego cukru i wody, serwując na zimno ze śmietaną. Czasami spożywają również ich liście. W miesiącach od sierpnia do października sprzedawane są w szarych torebkach na straganach.
Kakao
Kostaryka jest głównym producentem kakao w Ameryce Środkowej. Główne plantacje kakao zlokalizowane są na wybrzeżu atlantyckim (wybrzeże Talamanca) oraz wokół Upala. Swego czasu było bardzo ważne dla ekonomii kraju. Mimo to, z biegiem lat, jego powierzchnia uprawna sukcesywnie malała, a produkcja obniżała się z 10 000 ton rocznie (1978) przez 4.000 tony (1980) do zaledwie 800 ton obecnie.
Drzewka kakaowe sprowadzone zostały do Kostaryki z Nikaragui w 1650 roku. Z ziarna kakaowego umieszczonego w wielkich, wyrastających z pnia drzewa, żółtych i czerwonych strąkach, wyrabia się czekolady i ciastka. Używa się ich także w przemyśle do wyrobu sztucznych barwników, win, kisieli, octów, kosmetyków oraz karm dla zwierząt.
Po podbiciu Kostaryki przez Juana Vasgueza de Coronado w 1562, osadnicy posługiwali się kakao jako środkiem płatniczym. Również w 1709 roku ówczesny gubernator Kostaryki zadecydował o uznaniu ziaren kakao jako oficjalnego środka płatniczego.
Kakao zawiera pięć razy więcej protein niż mleko, i mniej więcej tyle co białko. Jego częste picie zapobiega przyrostowi kamienia nazębnego. Szczególnie popularne jest wśród Indian Cabecar, Bri Bri i Guaymi. Obecnie eksporterm kakao zajmują się dwie krajowe kompanie:
Costa Rican Products oraz Gallito Industrial.
Kawa
Produkcją i eksportem kawy w Kostaryce zajmuje się kompania kawowa "Cafe Britt". O jakości kawy decydują gleby, wysokość nad poziomem morza oraz sposób uprawy. Najbardziej pożądaną wysokością dla uprawy kawy Arabiki jest 1000-2000 metrów nad poziomem morza. Dzisiejsi plantatorzy przeplatają sadzone w rzędach krzaki kawy z innymi, wyższymi roślinami dostarczającymi im cienia. Najczęściej są to drzewa poro, których zalegające głęboko korzenie chronią glebę przed erozją oraz utrzymują z dala insekty. Po czterech latach od zasadzenia, krzaki wydają pierwsze owoce i tak dzieje się przez około 40 lat.
W kwietniu, kiedy sadzonki kawy kwitną, plantacje pokrywają
się białym dywanem kwiatów, a powietrze wypełnia zapach podobny do jaśminu. Ticos zwykli określać to zjawisko "kostarykańskim śniegiem".
W Kostaryce kawę zbiera się ręcznie. Okres zbiorów przypada na 3 miesiące od grudnia do lutego. Wówczas najbardziej czerwone owoce wrzucane są przez zbieraczy do dużych wilklinowych koszy. Później trafiają do młynów, gdzie fermentują, są myte, suszone na słońcu i filtrowane. Przed końcowym wyprażeniem odbywa się szczegółowa selekcja najokazalszych ziaren. Na końcu przesypywane są do 69-kilogramowych worków. Kawa rośnie m.in. na zboczach wokół Heredii. Tereny te zwane są "trzema wulkanami", ponieważ roztaczają się z nich widoki na wulkany Barva, Poas i Miravalles. Panuje przekonanie, że najlepsza kostarykańska kawa uprawiana jest w Mesecie Centralnej oraz w Dolinie Coto Brus, w południowo-wschodniej części kraju. Ceniona ze względu na walory smakowe jest również kawa z rejonów Cartago i San Isidro (prowincja San Jose).
Pierwsze sadzonki kawy sprowadzone zostały do Kostaryki przez gubernatora Tomasa de Acosta z Kuby w 1808 roku. Ziarna kawy Arabiki natomiast, sprowadzone zostały przez Hiszpanów z Afryki i Środkowego Wschodu. W 1816 roku niejaki Feliks Welarde był pierwszą osobą, która zasadziła w Kostaryce nasiona kawy i rozszerzyła jej uprawę na cele komercyjne. W XIX wieku, ziarna oraz ziemia pod nie oferowane były każdemu, kto tylko chciał. Początkowo uprawiana jedynie w Mesecie Centralnej, w 1843 roku stała się głównym towarem eksportowym kraju, kiedy angielski kupiec William Le Lacheur w drodze powrotnej z USA do Anglii, zawija do portu Puntarenas w poszukiwania atrakcyjnego ładunku. Jego statek wypełniono kawą, na spłacenie której wyznaczono mu dwuletni kredyt. Kawa była źródłem dobrobytu, dzięki czemu przylgnęła do niej potoczna nazwa „złotego ziarna”. Za jej sprawą w pierwszej połowie XIX wieku narodziła się wpływowa klasa społeczna baronów kawowych. Początkowo wysyłana była na eksport do Kolumbii, potem przewożono ją do Chile, gdzie przepakowywana była na rynek angielski (bezpośrednio do Anglii eksportowano ją od 1854 roku). Dzięki zyskom z kawy kraj rozkwitał (sfinansowano m.in. budowę Teatru Narodowego). Nawet dyktator Tomas Guardia zyski z jej uprawy przeznaczał na inwestycje państwowe. Młodzież mogła wyjeżdżać na studia do Wielkiej Brytanii, skąd wracała jako doktorzy, inżynierowie, naukowcy.
W latach 1950-1970, zyski z eksportu kawy podwoiły się. 70 % upraw kawy pochodzi z terenów pomiędzy 1.000 – 1.700 m.n.p.m. Do najpopularniejszych rodzajów kostarykańskiej kawy zalicza się "Arabikę", "Villa Sarchi", "Tico Stybrid", "Caturra", Mundo Novo", "Catuai". Pija się ją w wysokich szklankach, zmieszaną pół na pół z mlekiem. Rocznie produkuje się 3 mln worków, z czego 2,5 mln wysyłanych jest na eksport.
Kozioł w przyprawie korzennej
Potrawa bardzo popularna w nadkaraibskiej prowincji
Limon.
Kolendra
["polski pieprz", "chińska pietruszka"]. Składa się z korzeni i naci przypominającej pietruszkę. Ma bardzo intensywny zapach i jest nieodłącznym składnikiem sopa negra, ceviche i potraw ryżowych. Wykorzystywana jest w mieszankach ziołowych (przyprawa curry), maściach antyreumatycznych, dodatkach zapachowych. W Kostaryce sprzedawane są w pękach wraz z korzeniami.
Loquat
[Eriobotrya japonica, nispero, niesplik japoński]. Owalnokształtny, mały owoc z dużą pestką. Ma żółtą lub pomarańczową skórkę. Jego mięsisty miąższ jest bardzo soczysty i kwaskowaty. Je się go na surowo lub wykorzystuje w gotowaniu.
Mango
Słodki, soczysty, nerkowokształtny owoc o ponętnym zapachu. Wyrasta na końcu cienkiej jak sznurówka gałązki. Jest żółty, zielony lub czerwony i zawiera spłaszczoną pestkę. Jego skórka ma gładką, woskową powierzchnię, a miąższ przypomina brzoskwinię. Wyróżnia się rozchodzącymi radiacyjnie od pestki włókienkami. Używa się go do sałatek, sosów korzennych, ciast i dżemów. Największe uprawy wokół Atenas.
Maniok
[Yuka, kasawa]. Są dwa rodzaje manioku: maniok gorzki (trujący) [Mamihot esulenta] i maniok słodki [Manihot duleis]. Krzak rosnący do 2,4 metra wysokości o zielono-żółtych kwiatach. Jego jedyną jadalną częścią są podłużne, różowawe korzenie. Serwowane są w zupach i gulaszach jak ziemniaki lub są przerabiane na chipsy. W sproszkowanej formie wyrabia się z nich tzw. chleb kasawa.
Maranon
Owoce orzecha nerkowca, używane do refrescos.
Marakuja
["Owoc namiętności", passiflora, granadilla, męczennica jadalna]. Owalny (trochę większy od jajka), zielony lub pomarańczowy owoc o twardej, chrupiącej skórze. Jego miąższ jest wodnisty, pełen pestek i niemal przezroczysty. Jest bogatym źródłem witamin A i C oraz potasu. Jada się go przy pomocy łyżki. Wykorzystywany jest w produkcji jogurtów, galaretek i soków. W roku 2002 Ministerstwo Rolnictwa zadecydowało o wprowadzeniu jego uprawy w kantonie Alfaro Ruiz (prowincja Cartago).
Matrimony
Przysmak z prowincji Limon. Wygrzebany miąższ owocu
caimito, dodany do szklanki kwaśnego soku pomarańczowego.
Mazamorra
Pudding kukurydziany. Obrana kukurydza jest przepuszczona przez maszynkę do mięsa. Następnie umieszczana na cienkiej gazie. Przesączony z niej sok mieszany jest z cynamonem, brązowym cukrem i goździkami. Po odstaniu dodaje się do niego kawałki biszkoptu.
Nanzi
[Byrsonima crassifolia]. Małe, okrągłe, żółte owoce o bardzo intensywnym zapachu, rosnące na tzw. „drzewach szewca”. Mają kwaskowaty smak. Dodawane są do zup i jako przystawka do mięs. Wyrabia się z nich konfitury, wina, kisiele i likiery. Te ostatnie zabutelkowane na 9 miesięcy fermentują aż dostaną bursztynowego koloru.
Melony
Melon zwyczajny - [Cucumis melo, melon piżmowy, melon dyniowy]. Spokrewnione są z ogórkami, kulisty lub wydłużony owoc o jadalnym, pomarańczowym, tłustym, bardzo soczystym miąższu. Ma dużą pestkę w środku. Jest bogaty w witaminy A i C. W 90 % składa się z wody. Jego gładka skóra przybiera różne kolory od kremowo-białego do zielonego. Wykorzystywany jest jako składnik sałatek, w produkcji lodów, konfitur i soków.
Melon wodny - [Citrullus vulgaris, arbuz, sandias]. Uprawiany jest na gorących terenach przybrzeżnych. Dochodzi do kilkunastu kilogramów wagi. Ma czerwony, bardzo soczysty miąższ z licznymi czarnymi pestkami i zieloną lub marmurkową, twardą skórę. W 93 % składa się z wody.
Nanercz zachodni
[Anacardium occidentalis, nerkowiec]. Kuzyn mango o gruszkowatym kształcie. Ma
barwy od żółtych do bladoróżowych. Wydaje bardzo intensywny zapach. Miękki i bardzo soczysty miąższ wykorzystywany jest do dżemów, win i lemoniad. Na końcu każdego owocu znajduje się objęty dwoma skorupami orzech o nerkowym kształcie. Znajdujący się wewnątrz niego czarny olej wykorzystywany jest do wyrobu plastiku i lakierów. W latach 70-tych rząd wspierał uprawy nerkowca na eksport.
Olla de Carne
["dzban mięsa"]. Zupa mięsna (najczęściej z mięsa wołowego) z dodatkami mnóstwa warzyw:cebuli, ziemniaków tiquisque, dyni, marchewki, chayote, manioku i platanów. (Maniok, dynia i chayote gotowane są osobno). Bardzo często podawana z ryżem.
Olla Podrida
[„stęchła zupa”, "babcia zup"]. Warzywna zupa z manioku, zielonych bananów, słodkich ziemniaków, kolokasji, dyni, marchwi, cebuli i kapusty. Konsystencją przypomina bardziej gulasz.
Palmito
Marynowane w occie wnętrze młodych pędów palmy pejibaye. Bardzo bogate w składniki odżywcze. Jedzone są także na surowo lub w formie gotowanej. Przyrządza się je do sałatek. Podawane są z ryżem na którym położony jest roztopiony ser.
Pan Bon
Tradycyjny wypiek z prowincji Limon. Jest aromatyczny, pachnący przyprawami i nadziewany owocami. Ma rzeźbione na skórce wzory. Jada się go z ostrym serem i karmelowym cukrem.
Pan de Maiz
Słodki chleb kukurydziany.
Pan Dulce
Słodki chleb (a raczej bułeczki) ze świeżymi i suszonymi owocami wewnątrz. Posypany jest zazwyczaj czekoladowymi wiórkami. Często przygotowywany na święta Bożego Narodzenia.
Papaja
[Nadrzewne melony]. Owoc papajowca (melonowca właściwego - Carica papaja). Jest podłużny, pomarańczowy i rośnie w kiściach. Jego żółty miąższ ma w centralnej części mnóstwo małych pestek. Zawiera ułatwiający trawienie enzym (papainę). Wyrabia się z niego mleczny koktail papaja en leche, a także może być dodatkiem do sałatek i deserów lub składnikiem picadillos. Zbierany jest w obrębie Parrita oraz Guacimo i Guapiles.
Patacones
Posolone, dobrze usmażone plastry plantanów z nałożoną na nie papką z czarnej fasoli.
Pejibayes
Spokrewniony z kokosami, czerwono-żółty owoc palmy pejibaye często sprzedawany na stołach wzdłuż dróg. Jadalny jest tylko po ugotowaniu na gorąco z majonezem. Wygrzebuje się z niego miąższ o podobnej konsystencji do awokado, w smaku przypominający coś pomiędzy kasztanem, a dynią. Przez Indian Guaymi uznany był za święty. Jest głównym składnikiem modnego w ostatnich czasach gulaszu pejibaye.
Picadillo
Gulasz składający się ze smażonych kawałków mięsa, krojonych w kostkę kartofli, chayote, bananów, marchewki, papai lub fasoli szparagowej zmieszanych z kawałkami cebuli, pomidorów, pieprzu, czosnku i świeżej kolendry. Picadillo smażone z ryżem i podawane z gorącymi tortillami nazywane są amanecido.
Pieprz (czarny)
[Pimienta negra]. Jego uprawa szczególnie
[Pimienta negra]. Jego uprawa szczególnie opłacalna była pod koniec osiemdziesiątych i na początku lat dziewięćdziesiątych. Uprawiany jest głównie na nizinach karaibskich.
Pinolillo
Napój popularny w prowincji Puntarenas. Zemlona i nasączona w wodzie kukurydza z kakao, wiórami kokosowymi i cynamonem.
Pipas
Zielony, wypełniony wodą (aqua de pipa) mało dojrzały kokos podawany w całości ze słomką w środku. Często sprzedawany jest na poboczach dróg.
Piwo Guaro
Najbardziej znane piwo numer jeden Kostaryki. Można popijać
nim każde posiłki. Powstaje z destylacji trzciny cukrowej.
Plantany
["zielony banan", "banan skrobiowy"] Są jednym z głównych składników kostarykańskich dań. Jadalne są jedynie po ugotowaniu lub usmażeniu (stają się słodsze). Są bogatym źródłem witamin i minerałów. Ich liście (60 cm szerokości i 300 cm długości) wykorzystywane są do zawijania różnych potraw (np. tamales) przed pieczeniem. 70% upraw plantanów zlokalizowana jest w prowincji Limon. Po powodzi ze stycznia 2005 roku, zniszczonych zostało 90% z nich.
Pupusa
Tradycyjna potrawa z Salwadoru. Dwie okrągłe tortille w formie dysku przełożone serem, siekanym indykiem i kukurydzą (lub fasolą). Smażone na patelni, często serwowane są podczas świąt Bożego Narodzenia.
Queque seco
["suche ciasto", biszkopt]. Kostarykańska odmiana tortu. (jaja, margaryna, mąka, rodzynki, proszek do pieczenia, bita śmietana, ekstrakt waniliowy).
Rambutan
[Nephelium lappaceum, "włochate liczi"]. Czerwony lub pomarańczowy owoc przypominający trochę agrest. Zawiera galaretowaty miąższ, dużą pestkę oraz pokryty jest mięsistymi kolcami. Jego skóra powinna być przecięta ostrym nożem i zdarta do miąższu.
Rompopo
Napój z grzanego piwa (lub rumu) z gotowaną miksturą z żółtek jaj, mleka, cukru, goździków i innych dodatków. Przypomina polskiego advocata. Częsty składnik kolacji świąt Bożego Narodzenia.
Rondon
[Run-down]. Zupa najbardziej typowa dla prowincji Limon. Jej głównymi składnikami są ryba, mleko kokosowe i warzywa. Dodatkiem są owoce chlebowca i plantany.
Sączyniec
[Manilkara zapota, sapodilla, nispero, chico zapote]. Bardzo słodki (przez to czasami zwany "brązowym cukrem"), trochę podobny do kiwi owoc o miodowo-jaśminowym zapachu. Jest okrągły i ma brązową skórkę. Jego miąższ przybiera barwy od żółtej do czerwono-brązowej i zazwyczaj ma od 3 do 12 spłaszczonych pestek. Kora drzewa na którym rośnie zawiera chicle (główny składnik gum do żucia). Najczęściej spotykany w prowincji Guanacaste. Rzadko gotowany lub przeznaczany na konfitury.
Sopa de Mondongo
Zupa z flaczków, wieprzowych kopyt i warzyw (marchewka, kapusta, ajote, ziemniaki, plantany).
Sopa de Pejibaye
Kremowo-pomarańczowa zupa-gulasz z owoców pejibaye. Ostatnio bardzo popularna wśród dygnitarzy i ambasadorów. Serwowana na różnego rodzaju przyjęciach.
Sopa de Chayote
Zupa krem z warzyw chayote. Ma intensywny żółty kolor. Dodaje się do niej przepołowione ugotowane jajka oraz cebulę.
Sopa Negra
Zupa krem z czarnej fasoli z kawałkami jajek z dodatkiem cebuli i świeżej kolendry.
Tamal Asado
Ciasto kukurydziane. Składa się z mąki kukurydzuanej, wody, mleka kondensowanego i w proszku, jaj, cukru, cynamonu, czasami białego sera i masła. Wszystkie składniki po wymieszaniu piecze się przez około 60 minut.
Tamales
Potrawa przygotowywana na święta Bożego Narodzenia. Ugniecione ciasto z mąki kukurydzianej miesza się z różnymi warzywami, najczęściej z ziemniakami i marchewką oraz ryżem. Otrzymaną papkę kładzie się na liściach plantanowców, dodając kruche kawałki mięsa (zwykle z kurczaka lub indyka) i doprawia do smaku pieprzem. Zawinięte licie (nie je się ich) wraz z zawartością, wkłada się do posolonej wody i gotuje. Największa fabryka tamales w Kostaryce znajduje się w Aserri.
Tapa dulce
["cukrowe przykrywki"]. Sprzedawany w postaci okrągłych krążków brązowy cukier. Otrzymuje się go z rozgotowanego na gęsty syrop soku z trzciny cukrowej. Wykorzystywany jest w cieście tres leches i do produkcji cajetas. Miesza się go także z ananasem na refresco. Po rozpuszczeniu tapa dulce w wodzie, powstaje popularny napój agua dulce.
Torrejas
Przystawka w postaci maczanych w karmelu kawałków
chleba.
Torta Chilena
kilkuwarstwowe ciasto wypełnione dulce de leche.
Tortillas
Kukurydziane placki z rozpływającym się serem. Serwowane w święta Bożego Narodzenia nosi nazwę pupusa. Największe tortille serwuje się w prowincji Guanacaste, i nazywane są tortillas guanacastecas.
Tres Leches
["mleczne ciasto"]. Narodowy deser Nikaragui. Składa się z trzech warstw: ciasta (jaja, mąka, cukier, masło, mleko, ekstrakt waniliowy), nadzienia (mleka) i polewy (bita śmietana). Jego głównym składnikiem są trzy rodzaje mleka: zwykłego, kondensowanego i mleka w proszku, które po wymieszaniu przelewa się na pokłute nożem ciasto. Na końcu powierzchnię pokrywa się
bitą śmietaną.
Vigoron
Zmieszane szatkowana kapusta, krojone pomidory, smażona skórka indyka i gotowany maniok, podawane na liściach plantanów. Posiłek szczególnie popularny w rejonach przyportowych.
Zapote
[Pouteria zapota, "śliwka marmoladowa"]. Bardzo soczysty, duży owoc przypominający w smaku dynię. Uprawiany był już w czasach przedkolumbijskich. Ma łososiowo-pomarańczowy miąższ i wykorzystywany jest do wyrobu lodów, deserów i drinków.