FAUNA I FLORA: Ryby

Arius karaibski

[Arius spixii], (ryba kot). Ma dużą i miękką płetewkę dodatkową. Ma głęboko wciętą płetwę ogonową o długich płatach i po jednym długim wąsie przy górnym kącie pyszczka oraz dwa pasy wąsików na podbródku. Bytuje przy dnie wśród wodorostów, w bagnistych zatokach i lagunach mangrowiowych. Po złożeniu ikry przez samice, samce pielęgnują ją w pysku, gdzie wylęgają się z niej młode. Śluz z ich płetw ma właściwości trujące.

Barakudy

[Sphyraena barracuda]. Wielkie, żarłoczne i bardzo drapieżne ryby przypominające szczupaki. Atakują gwałtownie z doskoku zadając dotkliwe rany ostrymi zębami. Mają bardzo wydłużone ciało i głowę, uzbrojone w duże, ostre zęby szczęki oraz dwie płetwy grzbietowe,z których pierwsza zaopatrzona jest w 5 mocnych kolców. Dorastają do 3 metrów długości. Żyją w małych stadkach.

Belony

[Belone belone]. Bardzo długie, wąskie, niskie ciało z długimi, cienkimi szczękami. Płetwy grzbietowa i brzuszne przesunięte są ku tyłowi, a ogonowa głęboko wcięta. Grzbiet ciemnioniebieski lub ciemnozielony, boki srebrzyście mieniące się, brzuch białawy z żółtym połyskiem. Wyróżnia się zielono zabarwionymi ościami. Długość ciała od 70 cm do 1 metra. Żyją stadnie w otwartym morzu. Po tarle podchodzą w pobliże wybrzeży. Często uchodzą prześladowcom wyskakując wysoko ponad powierzchnię wody. Z ich występowania słynie Rezerwat Barra del Colorado.

Elegata

[Elagatis bipinnulatus], (tęczowy biegacz). Dochodzi do 120 cm długości. Poza długą płetwą grzbietową posiada małą dodatkową płetewkę o dwóch promieniach. Wyróżnia się księżycowatą płetwą odbytową, smukłym, torpedowatym ciałem i wydłużonymi smugami wzdłuż płetw. Ma ciekawe ciemnobłękitne lub oliwkowo-zielonkawo-żółte ubarwienie. Rzadko spotykana na wybrzeżu.

Karanks atlantycki

[Caranx hippos]. Wyróżnia się plamą na krawędzi pokrywy skrzelowej. Ma łukowato-falistą linię boczną nad płetwą piersiową. Może schodzić za pożywieniem w pobliże dna.

Kostery

kostera rogata - [Ostracion cornutus], (kostera rogatek). Drapieżne ryby do 15 cm długości, okryte pancerzem o dziobowatych szczękach. Przestraszone składają ogon do przodu wzdłuż ciała. Odżywiają się drobnymi zwierzętami żyjącymi w piaszczystym podłożu. Przebywają wśród raf koralowych. Mają ciało barwy żółtej, pomarańczowej lub niekiedy oliwkowozielonej. Każda pancerna płytka dodatkowo ozdobiona jest turkusową plamką. Charakteryzują ją cztery rogi: dwa nad oczami i dwa obok płetwy odbytowej. Niejednokrotnie pieczone są w całości i zjadane po rozłupaniu pancerza.

kostera plamista - [Ostracion lentinosus]. Ma barwę brunatną, zieloną lub niebieską. Jest niezbyt płochliwa. Pływa dość powoli. Nie występuje gromadnie.

Lobotes

(Lobotes surinamensis, trójchwoscik). Jej charakterystycznie zakończone płetwy grzbietowa i odbytowa łączą się z płetwą ogonową tworząc jakby potrójny ogon. Ubarwienie brązowo-szare,u dołu jaśniejsze. Spotykana niejednokrotnie u ujść rzek.

Makrela atlantycka

[Scomber scombrus]. Mają wydłużone metalicznie połyskujące ciała i wyodrębniony trzon ogonowy z dwoma kilami. Pozbawione są pęcherza pławnego. Pojawiają się w olbrzymich stadach przy powierzchni wody. Są mięsożerne. Są rybami wszechstronnie użytkowanymi.

Marliny

(Byki oceanu). Maja dwie płetwy grzbietowe oraz dwie odbytowe. Ich górna szczęka jest wydłużona w charakterystyczny zaokrąglony długi szpic. Mogą osiągać długość do 5 metrów oraz wagę do 1000 kilogramów. Złowione na wędkę wykonują fascynujące skoki nad wodę. W maju 1991 roku kostarykański wędkarz złowił w locie 92-kilogramowy okaz (uznano ją za największą kiedykolwiek złapaną rybę w locie).

marlin błękitny - [Makaira nigricans]. Największy z marlinów. Ma nieco wygarbiony grzbiet poza głową i ostro zakończoną wysoką część niezaokrąglonej płetwy grzbietowej. Płetwy brzuszne tworzą niezaduże, pojedyncze, długie promienie. Ma szarobiaławe mięso. Na czas żerowania zbliża się do szelfów i wybrzeży.

marlin czarny - [Makaira indica]. Ma tęgie z przodu, wygarbione za głową i mniej smukłe ciało. Ma wysoką z przodu, ostro zakończoną płetwę grzbietowa. Jest "usztywniona"i nie może być składana na grzbiet. Ubarwiony jest na czarno-niebiesko. Preferuje wewnętrzne morza.

marlin pasiasty - [Tetrapturus audax]. Ma wydłużony dziób szczęki górnej i wysoko wyniesioną z przodu płetwę grzbietową. Na ciemnym tle grzbietu i boków liczne, jaśniejsze poprzeczne paski. Występuje po stronie pacyficznej Kostaryki.

Mureny

Bardzo duże węgorze występujące głównie w wodach tropikalnych. Nie występują u nich płetwy piersiowe i brzuszne. Płetwy grzbietowa, ogonowa i odbytowa otaczają ciało jednolitym fałdem od końca głowy do odbytu. Wielka paszcza uzbrojona jest w silnie hakowate zęby na szczękach i podniebieniu. Większość z nich osiąga 1,5 metra, choć są też spotykane 3-metrowe olbrzymy. Przeciwników odstraszają nieustannie otwierając i zamykając paszczę.

murena brunatna - [Lycodontis uicinus]. Ma wężowate, bocznie spłaszczone ciało i głowę o przekroju większym niż tułów oraz duży sięgający poza oczy otwór gębowy. Zęby na obu szczękach osądzone są w jednym szeregu. Ma czarniawe płetwy grzbietowe i białawe brzuszne. Jej ukąszenia są jadowite i niebezpieczne.

Gary

gar zwyczajny - [Atractosteus tropicus]. Drapieżna ryba o sylwetce przypominającej szczupaka z bardzo wydłużonymi szczękami. Jej łuski mają kształt rombów, są grube i tak twarde, że Indianie wykonywali z nich groty do strzał. Szczególnie liczne i rozpowszechnione były w okresie kredowym. Ich mięso jest słodkie, a ikra bardzo toksyczna dla ludzi. Występują m.in. w Rezerwatach Barra del Colorado i Cano Negro.

gar aligatorowy - [Aractosteus spatula], (gaspar). Osiąga od 2 do 6 metrów długości. Może polować na niszczuki lub aligatory, które przy pomocy silnych szczęk może przepołowić na pół. Jako płuca wykorzystuje pęcherze pławne. Ma pysk z rzędem zębów podobny do paszczy aligatora. Ma ciało koloru kawy, mocną skórę, duże łuski i szeroki, silny ogon. Mięso jest zbite i słodkie, a jaja bardzo toksyczne dla człowieka. Występuje w Rezerwacie Barra del Colorado.

Papugoryby

[Scarus croicensis], (skarus) Niezwykle jaskrawe, kontrastowo ubarwione ryby. Swą nazwę zawdzięczają specyficznej budowie aparatu gębowego, który na skutek zlania się zębów w rodzaj płytki nadaje postać dzioba papugi. Umożliwia im to łatwe odłupywanie raf koralowych i rozkruszanie ich za pomocą silnie rozwiniętych zębów gardłowych. Po przetrawieniu w postaci fekaliowanego piasku osądza je poza rafami). Odżywiają się glonami i drobnymi zwierzętami bezkręgowymi. (Papugoryby zamykają się czasem w przezroczystej osłonie z galaretowatej śliny, widocznej tylko dlatego, że przyczepiły się do niej ziarenka piasku).

Płaszczki

(Spłaszczone rekiny). Płaszczki są ściśle spokrewnione z rekinami, ale ich ciała są znacznie bardziej spłaszczone, co wraz ze znacznie powiększonymi płetwami piersiowymi, przylegającymi do obu stron głowy, nadaje całemu ciału kształt dysku. Oczy znajdują się na szczycie głowy, a nozdrza, otwór gębowy i skrzela - po stronie spodniej. Nie mają w ogóle płetwy odbytowej, a ogon jest zwykle wydłużony. Nie pobierają wody przez otwór ustny, bo prowadzą głównie przydenny tryb życia (pobierałyby wtedy zbyt wiele mułu). Pobierają ją natomiast za pomocą ustawionych grzbietowo tryskawek. Ich cechą znamienną jest chrząstnoszkieletowa struktura oraz brak pęcherzy pławnych.

płaszczka manta - [Manta birostris], (diabeł morski), Ogromna, bardzo silna płaszczka. Ruchy w górę i w dół znacznie powiększonych płetw piersiowych sprawiają, że ryba "lata" w wodzie. Ubarwienie górnej powierzchni ciała jest zmienne od czerwonawego do czarnego, a dolnej białe. Potrafią wyskakiwać do kilku metrów ponad wodę (podczas wyskakiwania samic przychodzą także na świat młode). Żerują tuż pod powierzchnia wody. Żywią się odcedzanymi drobniutkimi skorupiakami. Zranione harpunem potrafią roztrzaskać sporych rozmiarów łódź. Pewnego razu manta trafiona 3 harpunami przez 5 godzin z prędkością motorówki holowała ośmiometrowej długości łódź. Złapana rekordowa manta miała 7 metrów szerokości i ważyła 1560 kilogramów. Z wątroby manty wyrabia się tran.

płaszczka mobula - [Mobula mobula]. Wyróżnia się rombową tarczą ciała i szeroką oddzieloną od tułowia głową, na której bokach ułożone są oczy i duże tryskawki. Jej otwór gębowy jest prawie tak szeroki jak głowa. Jej grzbiet jest ciemnobrązowy do niebieskawo-czarnego, a strona brzuszna jest biała. Zawsze pływają parami lub w małych grupach. Unoszą się blisko powierzchni wody. Posiadają zwyczaj pozbywania się pasożytów skórnych poprzez wyskakiwanie z wody i opadanie z głośnym pluskiem. Występują wokół wyspy Kokosowej.

płaszczka nietoperzowa - [Myliobatis californica]. Kiedy wyskakują z wody i slizgają się po powierzchni wyglądem przypominają nietoperze. Mają dużą głowę, wyłupiaste oczy i bardzo długie płetwy piersiowe. Najczęściej są ciemnobrązowe lub czarne z białawym spodem. Dochodzą do 1,5 metra szerokości i osiagają ciężar do 200 pounds. Żyją w rafach koralowych i na piaszczystych dnach. Odżywiają się mięczakami i małymi rybami. Pływają w grupach lub pojedynczo. Występują w obrębie sterczyn Catalinas w zatoce Papagayo.

płaszczka orłowa - [Aetobatus narinari], (orleń, skrzydlacz, kaczodziób). Jej grzbiet naszpikowany jest symetrycznymi wzorami kropek (białe, żółte i zielone). Jej ogon jest dwa razy dłuższy od ciała. Żeruje przy dnie. Ma skrzydła podobne do ptaka (potrafi wyskakiwać lotem szybowcowym) i zębowe podniebienie podobne do łopaty. Wyczulona jest na zapachy i ruchy wody. Poluje na małe ryby i mięczaki. Osiaga wagę do 500 pounds. Występuje w rafach koralowych wybrzeża karaibskiego Kostaryki. Tysiace tych osobników widziane są także w obrębie plaży Ocotal, Wyspy Kokosowej i sterczyn Catalinas.

płaszczka krowi ryj - [Rhinoptera bonasus]. Ma podobne do rekina płetwy grzbietowe. Osiągają długość do 115 cm i ciężar do 18 kg. Ma brązowy grzbiet i białawy brzuch, szerokie skrzydła i długi ogon. Posiada nacięcie na głowie, które nadaje jej wrażenie podwójności. Z góry wygląda jak krowi pysk. Jej zęby przystosowane są do jedzenia ostrygowych muszli. Często odpoczywa na dnie, a wówczas łatwo nadziać się na jej ogonowy, toksyczny kolec. Niejednokrotnie porusza się w 200-osobowych grupach, m.in. w obrębie sterczyn Catalinas. Pożywienie odrywa z dna przy pomocy machania skrzydeł.

Pielęgnica lagunowa

[Cichlasoma dovii], (tęczowy okoń, guapote, gwiazda jezior). Bardzo żarłoczne ryby. Mają cebulowate błyszczące różnymi kolorami uwypuklenia nad oczami. Dochodzić mogą do 9 kilogramów. Polują z zasadzki. Występują w rzekach - dopływach San Juan. Zarybiono nimi m.in. rzekę Grande de Orosi.

Pielęgnica zebra

[Archocentrus cryptoheros]. Ryba o niewielkich wymiarach 10-15 cm. Dorosły samiec wyróżnia się guzem tłuszczu na czole. Ma również mocno wydłużoną płetwę grzbietową i odbytową. Mają biało-szare ubarwienie z czarnymi, nieregularnymi, pionowymi "zebrowymi" pasami. Dorosłe osobniki przesuwają kamyczki i liście z dna odsłaniając bezkręgowce i glony będące pokarmen dla ich potomstwa.

Rekin bydlęcy

[Carcharhinus leucas], (żarłacz tępogłowy). Osiąga długość od 2 do 3 metrów i wagę około 100 kg. Ma szerszy niż dłuższy, krótki pysk, białawy brzuch i dużo dłuższą przednią niż tylną płetwę grzbietową. Odżywia się prawie wszystkim od ryb (w tym innymi rekinami i płaszczami) po żółwie, ptaki i delfiny. Spotykany jest blisko brzegów oraz w estuariach rzek i samych rzekach. Samice po rocznej ciąży rodzą do 13 młodych. Przypisuje się im najwięcej ataków na ludzi od innych rekinów. Są odpowiedzialne za częste agresje względem ludzi w wodach Gangesu i jeziorze Nikaragua.

Rekin koralowy

[Triaenodon obesus], (rekin białonosowy]. W poszukiwaniu pożywienia pływa leniwie ponad rafą koralową. Gdy zapachy lub drgania wody wskazują, że pokarm może być blisko, rekin zbacza z kursu zataczając coraz mniejsze kręgi, aż zetknie się ze zdobyczą. Węch jest dla niego ważniejszy niż wzrok. Występuje m.in. w obrębie sterczyn Catalinas w zatoce Papagayo.

Rekin wielorybi

[Rhincodon typus]. Odkryty został w 1829 roku. Jest najdłuższą rybą na ziemi. Osiąga 18,5 metra długości. Ma mocno spłaszczoną z przodu głowę, oczy bardzo małe, oraz szeroki otwór gębowy. Wzdłuż grzbietów i boków biegną trzy wystające listwy zwane klinami. Ubarwienie grzbietu jest ciemnobrunatne z białymi i żółtymi cętkami. Pomimo tak dużych rozmiarów jest zadziwiająco łagodny. Żywi się małymi organizmami od rybek do kałamarnic i krewetek. Pokarm odcedzany jest przez wyrostki filtracyjne łuków skrzelowych i następnie kierowany do gardzieli. Występuje w obrębie Wyspy Kokosowej oraz plaży Ocotal.

Ryba anielska

Chetonik królewski - [Holocanthusn ciliaris]. Należy do rodzaju ryb-motyli. Dochodzi do 2 metrów długości Ma żółtawe ciało z niebieskawymi smugami. Z przodu głowy posiada czarną plamę otoczona niebieską ramką. Wyróżnia się ząbkami i większym kolcem na krawędzi przedpokrywy. Żyje w płytkich wodach wsród raf koralowych.

Nefrytek trójbarwny [Holacanthus tricolor]. Żółto-pomarańczowe ryby z aksamitno-czarnymi bokami.

Ryba-Młot

[Sphyrna zygaena], (kusza młot, rekin młot). Ryba żyjąca w wodach oceanów strefy tropikalnej. Długość ciała do 4,5 metra, waga do 600 kg. Cechą charakterystyczną jest kształt głowy rozbudowanej na kształt młota, na bokach którego umieszczone są oczy. Ma szeroki otwór gębowy. Od góry wyróżnia się szarobrunatna barwą, a od dołu białą. Pożywienie stanowią ryby i skorupiaki. Zamieszkują wody wokół Wyspy Kokosowej i Parku Narodowego Corcovado. Przy przybrzeżnych wysepkach pacyficznych spotkać można szkółki składające się z 400 - 500 osobników.

Ryba-Piła

[Pristis pristis]. Osiąga długość do 5 metrów i wagę do 800 kilogramów. Ich głowa jest grzbietowo-brzusznie spłaszczona. Posiada przypominający piłę narząd służący do wyszukiwania pożywienia w piasku dna, a także do ranienia i przebijania ryb. Po obezwładnieniu możliwie licznych ofiar, ryba krąży w spokoju spożywając dogorywającą zdobycz. Z ich wątroby wytapia się tran.

Seriola skośnosmuga

[Seriola dumerili]. Posiada mało widoczną, złotooliwkową smugę biegnaca skośnie od oka ku płetwie grzbietowej. Na trzonie ogona, po obu stronach posiada twardą stępkę. Może schodzić na głębokość 500 metrów. Znana jest z tego, że często płynie za sterem statku.

Tarpon atlantycki

[Megalops atlanticus], (srebrna ryba). ryba długości do 2 metrów o srebrnych łuskach. Bardzo ceniona w połowach wędkarskich. Jej waga dochodzić może do 45 kg. Jej duże łuski mają zastosowanie w zdobnictwie. Ma charakterystycznie wydłużony ostatni promień płetwy grzbietowej. Żyje w niewielkich stadkach. Zamieszkuje wybrzeże atlantyckie Kostaryki. Za pożywieniem zapuszcza się w ujściowe odcinki obrośniętych dżunglą rzek, których odcinki pokonują pod prąd. Pływając w ławicach łowią mniejsze ryb, które zapędzają pod powierzchnię wody, wywołując wiry i pożerając je. W beztlenowych lagunach mogą oddychać powietrzem. Występują m.in. w rzece Rio Frio i Rezerwacie Barra del Colorado. W 1978 roku rekordowych rozmiarów tarpona wyłowiono u ujścia rzeki Parismina. Największe tarpony w kraju zamieszkują jezioro Cano Negro.

Tuńczyki

Kostaryka eksportuje tuńczyki do 26 krajów świata. Wkrótce ma być do niej przeniesiona założona w 1950 roku Międzynarodowa Komisja d.s. Tuńczyków.

tuńczyk błękitnopłetwowy - [Thunnus thynnus], (tuńczyk zwyczajny). Wędrowna ryba z silnie wygrzbieconym, wrzecionowatym ciele o długiej głowie i krótkim, spiczastym pysku. Łuski małe, jedynie na piersi większe, tworzące rodzaj pancernego gorsetu. Ciało ma zwykle ubarwienie granatowe na grzbiecie, szarawe na bokach z licznymi srebrnymi plamkami i białe na brzuchu. Ma silnie unaczynione mięśnie i skórę, dzięki czemu utrzymuje prawie stałą temperaturę ciała (około 30 C). Osiąga maksymalną długość 3 metrów. Dożywa 15 lat. Po złożeniu jaj unoszą się one swobodnie na wodzie.

tuńczyk żółtopłetwowy - [Thunnus albacares], (tuńczyk Allison, tuńczyk złoty). Najbardziej kolorowy z tuńczyków. Wyróżnia się długimi drugą płetwą grzbietową oraz odbytową zabarwionymi na żółto. Ich mięso jest jasne i bardzo cenne ze względu na smak. Odżywiają się kałamarnicami, i innymi rybami. Niezwykle szybko przybierają na wadze. Często pływają w ławicach z delfinami. W Kostaryce występują na wybrzeżu karaibskim. Unikają wód poniżej 18 C. Żerują za dnia i wieczorem.

Wacha

[Acanthocybium solandri], (Solandra). Duża, drapieżna ryba. Ma głęboko wcięty pysk z silnym uzębieniem. Wyróżnia się długą pierwszą płetwą grzbietowa, drobnymi łuskami i gorsetem z długich łusek na piersiach. Jest niezmiernie żywotna. Świetnie pływa z prędkością do 80 km/h (według niektórych najszybsza ryba świata). Jest obiektem rybołówstwa sportowego. Występuje m.in. wokół wyspy Cano.

Żaboryby

(Batrachus). Cechuje je duża spłaszczona głowa, wielki otwór gębowy oraz mocne zęby miażdżące z łatwością twarde skorupy bezkręgowców. Wokół otworu gębowego i na pokrywach skrzelowych znajdują się liczne wypustki skórne z frędzlami. Pokrywy skrzelowe zakończone są kolcem połączonym z gruczołem jadowym. Samce bronią złożonej ikry odstraszając wrogów donośnym rykiem lub warczeniem. Zdarzało się, że te odgłosy wprowadzały w błąd nasłuch hydroakustyczny marynarki wojennej. Żyją wśród kamieni i w zaroślach glonów. Powolne spacery po dnie ułatwiają im używane jako nogi krótkie i grube płetwy piersiowe. Są bardzo żarłoczne i w zasadzie wszystkożerne.

Żaglice

[Istiophorus platypterus]. Jej wielka pierwsza płetwa grzbietowa tworzy jakby żagiel. Szczęka górna bardzo wysunięta, tworzy z dolną rodzaj dziobu. Pływa z szybkością od 100 do 130 km/h. Żyje parami lub w małych grupach. Najbardziej obfita w żaglice jest zatoka Papagayo. Jej waga dochodzić może do 45 kilogramów. Często wykonuje ponad wodę spektakularne skoki.