Znowu krótki epizod Hiszpanii
7.XI.1808 roku Francuzi wyparci zostali z Santo Domingo podczas bitwy pod Palo Hincado, a ostateczna kapitulacja nastąpiła 9.VII.1809 roku (na skutek pomocy armii brytyjskiej).
Hiszpanie jednak nie wykazywali wielkiego zainteresowania odzyskaną kolonią. Gubernator José Núnez de Cáceres obwołał te tereny hiszpańskim Haiti (30.XI.1821). Zaproponował przyłączenie tego terytorium do Wielkiej Kolumbii. Jednak 9 tygodni potem nastąpiła okupacja haitańska pod dowództwem Jean-Pierre Boyera.
Okupacja haitańska
22-letnia okupacja była brutalną militarną okupacją. Odznaczała się upadkiem handlu, wywłaszczaniem ziem i zanikaniem hiszpańskich tradycji. To sprawiało, że Dominikańczycy zaczęli odróżniać się od Haitańczyków i zaczęli czuć bardziej swoja niezależność.
Wielu Białych zostało w Haiti pozbawionych ziem, mieli też zakaz posiadania terenów na własność. Wielu z nich emigrowało na Kubę, Portoryko i do Wielkiej Kolumbii. Wywłaszczano majątki kościelne. Na skutek braku chętnych do nauki zamknięto uniwersytet w Santo Domingo. Haiti zapłaciło 150 mln franków za uznanie ich kraju przez Francję (co później zostało pomniejszone do 60 mln). Haitańska armia z braku środków na wyżywienie napadała na mieszkańców i kradła ich zapasy.
Trzęsienie ziemi
W 1842 roku trzęsienie ziemi niszczy miasto Barahoma. Zniszczonych większość miejscowości na północnym wybrzeżu kraju oraz miasto Santiago.
1844–1924 Trinitarianie
W 1838 roku Juan Pablo Duarte, Ramón Matías Mella i Francisco del Rosario Sanchez założyli sekretne stowarzyszenie pod nazwą La Trinitaria. Jego zadaniem było uzyskanie niepodległości od Haiti. W 1843 roku zjednoczyli się z haitańskim ruchem oporu w celu obalenia rządzącego krajem Boyera. Nowy haitański prezydent Charles Riviere-Hérard rozwiązał stowarzyszenie, a ich członków spisał na wygnanie lub uwięził. Jednocześnie Buenaventura Báez eksporter drzewa mahoniowego z Azua i deputowany haitańskiego Zgromadzenia Narodowego zaczął negocjacje z francuskim konsulem o założenie francuskiego protektoratu. Podczas zamieszek zmierzających do zabicia Baeza, stowarzyszenie Trinitarian ogłosiło niepodległość Dominikany (27.II.1844).
Pedro Santana i Pierwsza Republika
W 1844 roku, pierwszym konstytucyjnie wybranym prezydentem Dominikany został Pedro Santana (bogaty hodowca bydła z El Sibo, który został generałem armii). Łącznie sprawował władzę w kraju trzykrotnie, w latach: 1844-1848, 1853-1856 i 1858-1861.
6.XI.1844 roku zaadoptowana została pierwsza konstytucja kraju (podpisano ją w San Cristobal). Posiadała jednak narzucony przez Pedro Santanę zapis nadający mu przywileje dyktatorskie do czasu zakończenia wojny niepodległościowej. Pozwalało mu to na działania wojenne, ale jednocześnie również na gnębienie swoich przeciwników, wysyłanie ich na zesłanie i do więzień. Jedną z takich ofiar był Duarte. W 1845 roku (27.II) skazał na egzekucję Marię Trynidad Sanchez. W celu odzyskania swojego terytorium Haiti pięciokrotnie próbowała dokonać inwazji (1844, 1845, 1849, 1853 i 1855-1856). Za każdym razem Santana wykorzystywał groźbę najazdów Haiti do swoich dyktatorskich zapędów. Elity kraju oraz wpływowi handlowcy i księża widząc groźbę zalania kraju przeludnionymi mieszkańcami Haiti szukali innego zewnętrznego sojusznika. Za nowy sojusz oferowano zatokę Samana jako bazę wosjkową. Negocjowano w tej sprawie z Wielką Brytanią, Francją i USA. Chciano być protektoratem któregoś z tych mocarstw.
Nie było odpowiednich dróg i kraj pogrążał się w izolacji. Południe oznaczało się wypasem bydła, eksportowano też drewno (mahoń). Region miał półfeudalny charakter z małym znaczeniem rolnictwa. W dolinie Cibao uprawiano tytoń na eksport do Niemiec. Nie wymagało to takiej ilości terenu jak wypas bydła i dodatkowo mogło być prowadzone przez średnich obszarników. Towary transportowano do portów Monte Cristi i Puerto Plata.
Polityczna układanka Santana - Baez
U władzy byli na przemian Santana i Buenaventura Báez. Obaj rywalizowali ze sobą pomysłami podporządkowania Dominikany do Hiszpanii (Santana) i Stanów Zjednoczonych (Baez 1850, 1868).
Santana wykorzystywał farmerów z Cibao dodrukowując pieniądze i kupując ich towary za bezcen. W 1848 roku zmuszony został do ustąpienia na rzecz ówczesnego wiceprezydenta
Manuela Jimenesa. Kiedy jednak w 1849 roku Haiti dokonało kolejnej inwazji dowodził on oddziałami dominikańskimi odpierając atak, a potem poprowadził je na Santo Domingo obalając Jimeneza. Zmusił Kongres by wybrał z jego ramienia Buenaventurę Báeza, ten jednak nie chciał być pacynką Santany. W 1853 roku Santana ponownie wybrany został prezydentem, a Baez zmuszony do opuszczenia kraju. Kiedy jednak w 1856 roku po kolejnym odpartym ataku Haiti, Santana negocjował z USA wynajęcie zatoki Samana na bazę wojskową, opozycja odsunęła go od władzy, a prezydentem został wracający z wygnania Baez. Wkrótce okazało się jednak, że Baez sprzeniewierzał pieniądze, dodrukowywał pesos, ściągał haracze od plantatorów tytoniu. Zyski trafiały do kieszeni jego oraz jego popleczników. Plantatorzy w wyniku inflacji tracili swoje dobytki. W końcu wystąpili zbrojnie przeciw prezydentowi. Ściągnęli z wygnania Santanę by kierował ich oddziałami. Po roku wojny domowej Santana zdobył Santo Domingo i przejął ponownie władzę w kraju.
Aneksja przez Hiszpanię i Wojna Restoracyjna
Doprowadzając kraj do ruiny, Santana zaczął negocjacje z Izabelą II królową Hiszpanii oraz Kapitanem Generalnym Kuby o ponowne zainstalowanie w Dominikanie kolonii hiszpańskiej. Chciał zapewnić sobie zagraniczny protektorat by uchronić się przed ekspancją Haiti. W III.1861 roku Santana oficjalnie przyłączył ponownie Dominikanę do Hiszpanii. Był to jedyny taki przypadek w Ameryce Łacińskiej. Został gubernatorem i kapitanem generalnym.
Ten krok został odrzucony przez społeczeństwo. 16.VIII.1863 roku w Santiago rozpoczęła się wojna restoracyjna. Wówczas grupa rebeliantów wdarła się do budynku parlamentu wywieszając flagę Dominikany. (Dzień 16.VIII uważany jest za święto narodowe kraju. Jest to też dzień, kiedy co 4 lata wybierany jest prezydent). Rebelianci założyli tymczasowy rząd. Wojska rządowe zajęły miasto, ale buntownicy zdołali uciec i schronić się w górach na pograniczu haitańskim. Dochodziło do brutalnych tłumień protestów. Szybko powstał ruch oporu. Francisco del Rosario Sánchez, jeden z architektów niepodległości poszukiwał pomocy w Haiti, jednak został schwytany i rozstrzelany 4.VII.1861 roku. Sytuację uratowała postawa Haiti, która w końcu skończyła ze swoją neutralnością wobec konfliktu. W 1863 roku Hiszpania bowiem zaczęła kłaść nacisk na Haiti, by scedowało swoje terytorium do Hiszpanii lub zapłaciło odszkodowanie. Prezydent Haiti Fabre Geffrard z tego powodu przyłączył się popierając dominikański ruch oporu.
Santana skazany na śmierć przez tymczasowy rząd, zginął w tajemniczych okolicznościach w 1864 roku. Panuje przekonanie że popełnił samobójstwo. We IX.1864 roku pierwszy prezydent tymczasowego rządu Pepillo Salcedo został zastąpiony przez Gaspara Polanco, który 3 miesiące później ustąpił na rzecz generała Antonio Pimentela. W II.1865 roku rebelianci stworzyli nową konstytucję. Problem jednak wynikał z tego, że w kraju wielu lokalnych partyzantów nie chciało pogodzić się z zwierzchnictwem centralnym. Ludzie sprzeciwiali się Hiszpanii ponieważ obawiali się powrotu niewolnictwa, restrykcjom handlowym, sankcjom arcybiskupa przeciw związkom niekościelnym. Wiele miast stawiało opór i Hiszpanie nie byli w stanie pokonać Dominikańczyków. W kość dała im też żółta febra. W końcu królowa Izabela II wycofała się z wyspy (III.1865).
Druga Republika
Po wycofaniu Hiszpanów wiele miast było w ruinie, a kraj podzielony pomiędzy lokalnych watażków. Pojawiły się dwie partie. Partia Czerwona reprezentowana była przez południowe latyfundia hodowców bydła, eksporterów mahoniu oraz artystów i pracowników Santo Domingo. Partia Niebieska reprezentowała plantatorów tytoniu, handlarzy z doliny Cibao i Puerto Platy. Armia była mała i nieuzbrojona, przewyższały je bojówki lokalnych partyzantów.
W ciągu miesiąca od narodowego zwycięstwa do Santo Domingo wkroczył Cabral ze swoimi oddziałami, obalił Pimentela. Kilka tygodni później generał Guillermo przeprowadził rebelię popierając Baeza, który w X.1864 objął prezydenturę. On jednak został obalony przez zwolenników partii niebieskiej. Ich wewnętrzne animozje doprowadziły do ponownego ogłoszenia się prezydentem przez Cabrala (w wyniku zamachu stanu w 1867). Popełnił on jednak błąd wprowadzając do rządu kilku niebieskich. Poirytowani z tego faktu czerwoni doprowadzili do rewolty i ponownie doprowadzili Baeza do władzy. W 1869 roku zaczął on negocjować ze Stanami Zjednoczonymi na temat aneksji. Wówczas rozważano bazę wojskową na Samanie. W 1871 roku pomysł jednak ostatecznie upadł w amerykańskim senacie. Rezolucja o przyłączeniu kraju do USA obejmująca spłatę przez USA 1,5 mln zadłużenia nie została przyjęta w Senacie w 1870 roku. 28 głosów było za, a 20 przeciw (podczas gdy potrzebowano 2/3 poparcia). Dominikana nie stała się przez to częścią USA.
Okres zamachów stanu
W 1874 roku Baeza obalił popierany przez niebieskich gubernator Puerto Platy (czerwony), jednak dwa lata później obalony został przez niebieskich. W II.1876 roku popierany przez Luperona Ulises Espaillat wybrany został na prezydenta, ale 10 miesięcy później oddziały wierne Baezowi przywróciły go do władzy. W 1877 roku nowa rebelia pozwoliła dojść do władzy Gonzalezowi, ale w IX.1878 roku został obalony przez Cesáreo Guillermo, który to z kolei został odsunięty przez Luperona w XII.1879. Rządził on z Puerto Platy, a na okres jego rządów przypadał spowodowany handlem tytoniem do Niemiec boom gospodarczy. Luperon stworzył nową konstytucję, zainicjował konstrukcję pierwszej kolei w kraju (Vega – Sanchez) i zakazał łapówkarstwa.
Rozwój przemysłu cukrowniczego
Podczas wojny 10-letniej na Kubie wielu Kubańczyków uciekło do Dominikany szukając nowych terenów pod uprawę trzciny cukrowej. Ich niewolnicybowiem zniszczyli ich plantacje. Wielu obszarników kubańskich osiedlało się w południowo-wschodnich równinach i z pomocą rządu Luperona zakładali pierwsze w kraju zmechanizowane młyny. Potem dołączali do nich Niemcy, Amerykanie, Portorykańczycy i Włosi którzy żenili się między sobą tworząc bogatą handlową klasę. Wojny na świecie typu wojna 10-letnia na Kubie, wojna domowa w USA i wojna prusko-frankońska pozwoliły Dominikanie stać się ważnym krajem przemysłu cukrowniczego. W kolejnych dwóch dekadach trzcina cukrowa przewyższyła w zyskach z eksportu tytoń. Jednocześnie rozwinęły się dwa pory morskie: San Pedro de Macoris i La Romana. Do 1897 roku wybudowanych zostało 300 km torów kolejowych obsługiwanych przez prywatnych plantatorów. Po 1884 roku nastąpił duży napływ ludności robotniczej z Wysp Dziewiczych, St. Kitts i Nevis oraz Antiguy i Anguilli. Wielu czarnych znajdowało pracę na plantacjach trzciny cukrowej oraz przy budowie kolei.
Ulises Heureaux i dominacja Stanów Zjednoczonych
Przez dwie dekady kraj odznaczał się względnym spokojem i stabilnością za sprawą dyktatora General Ulisesa Heureauxa (zwanego Lilis), który rządził silną ręką i miał przymierze z plantatorami trzciny cukrowej. Jego ojciec pochodził z Haiti, a matka z Wyspy Świętego Tomasz i Książęcej. Czarne korzenie powodowały sympatię u politycznych liderów za wyjątkiem Luperona. Heureaux sprawował stanowisko jako prezydent w latach 1882-1883, 1887 i 1889-1899. W przerwach gdy nie sprawował tej funkcji rządził za pomocą marionetkowych prezydentów. W jego rządzie było wielu przedstawicieli zarówno czerwonych jak i niebieskich. Wprowadził inwigilację oraz miał mnóstwo szpiegów. Za jego rządów wprowadzono elektryfikację Santo Domingo, serwis telegraficzno-telefoniczny, wybudowano most nad rzeką Ozama oraz linię kolejową Santo Domingo – Puerto Plata.
Jego dyktatura odznaczała się zapożyczeniami w bankach europejskich i amerykańskich. W ten sposób ustabilizował dług, opłacał armię i pomagał dalszym rozwojom młynów cukrowniczych. Jednak w ostatnich dwóch dekadach XIX wieku ceny cukru spadały. W 1893 roku zaczął współpracować z nowojorską firmą Santo Domingo Improvement (SDIC), która przejęła kontrakt na budowę kolei oraz zaciągnął dwie pożyczki na sumę 1,2 mln $ i 2 mln Ł. Kiedy kraj nie mógł już spłacać długów, dyktator zaczął opierać się na sekretnych pożyczkach SDIC, plantatorów trzciny i lokalnych handlarzy. Kiedy w 1897 roku jego rząd praktycznie bankrutował dodrukowano 5 mln pesos, co zrujnowało handlowców. Wkrótce w 1899 roku został w tajemniczych okolicznościach zamordowany. Wówczas dług wynosił 35 mln $ - 15 razy wartość rocznego budżetu. Pojawiły się plotki o planowanych inwazjach europejskich wierzycieli z Francją na czele.
KONTAKT
| 
